بیوگرافی کامل حسن رشدیه تبریزی

قرن:14

جنسیت:مرد

ملیت:ایران

(1363 -1267 ق)، نویسنده، رومه نگار و موسس اولین مدرسه به طرز اروپایی وتعلیم الفبا به شکل نوین در ایران. در تبریز متولد شد. تحصیلات ابتدایی و علوم دینی را در این شهر آموخت و به منظور فراگیری اصول تعلیم و تربیت و آشنایی با شیوه ی تعلیمات جدید به بیروت و استانبول و ایروان رفت و برای ایرانیان مقیم ایروان مدرسه ای تاسیس کرد. ناصرالدین شاه در بازگشت از سفر دوم خود از فرنگ به ایران، ضمن بازدید از این مدرسه، اظهار تمایل کرد که رشدیه آن را به تبریز منتقل کند و او در سال 1305 ق نخستین مدرسه ی ابتدایی عمومی را در محله ی خیابان تبریز دایر کرد که پس از یک سال تعطیل شد. رشدیه به مشهد رفت، سپس به تبریز بازگشت و چندین بار به تاسیس مدرسه اقدام کرد که هربار به عللی به تعطیل می انجامید. زمانی که امین الدوله به صدارت رسید، از رشدیه خواست که برای تاسیس مدرسه به تهران بیاید. او در سال 1315 ق اولین مدرسه اش را در تهران در باغ کربلایی عباسعلی دایر کرد، اما این بار هم مدرسه تعطیل شد و رشدیه جبرا به حج رفت. پس از بازگشت از حج، در قم بست نشست. در نهضت مشروطه به تهران آمد و مجله ی مصوری به نام «مکتب» مشروطه به تهران آمد و مجله ی مصوری به نام «مکتب» منتشر کرد. وی به علت نوشتن مقاله ها و شبنامه هایی علیه دولت عین الدوله در این مجله به مدت دو سال به کلات تبعید شد. از کلات به تهران آمد و در قم ساکن شد و در کلاس درس آیت اللَّه شیخ عبدالکریم حایری به فراگیری علوم دینی پرداخت، ضمنا مدرسه ی رشدیه را برای اطفال فقیر و یتیم و کلاسی ویژه نابینایان دایر کرد. وی در قم وفات یافت و در قبرستان نو (حاج شیخ عبدالکریم) دفن شد. از او آثار فراوانی به جای مانده است که از آن جمله اند: «اصول عقاید یا اتحاد بشر»؛ «کفایه التعلیم»؛ «نهایه التعلیم»؛ «المشتقات»؛ «تبصره الصبیان»؛ «صد درس»؛ «تربیه البنات»؛ «تادیب البنات»؛ «بدایه التعلیم» و «هدایه التعلیم».[1]

(حاجی) میرزا حسن تبریزی از پیشقدمان نهضت فرهنگی ایران در نیمه اول قر. 14 ه. (و. تبریز 1267 ه.ق.- ف. 1363 ه.ق./ 1323 ه.ش./ 1944 م.). وی از نخستین مؤسسان مدارس جدید در تبریز و تهران و مردی دانشمند و اصلاح طلب و مبارز و بلندهمت بود و او را پدر فرهنگ جدید ایران نامیده اند. در آغاز جوانی برای فراگرفتن روش تعلیم و تربیت به بیروت سفر کرد و پس از 3 سال به ایران بازگشت و در تبریز به تأسیس دبستان اقدام کرد ولی با مخالفت گروهی روبرو شد و دبستان وی منحل گردید. در زمان مظفرالدین شاه به تهران آمد و در سال 1315 ه.ق. مدرسه رشدیه را تأسیس کرد. تألیفات متعدد دارد از جمله: بدایعهالتعلیم، کفایه التعلیم، نهایه التعلیم و صد درس. رومه «طهران» را در پایتخت انتشار داد (شماره اول آن در 7 ربیع الاول 1326 ه.ق. منتشر شده) رشدیه از سال 1305 ه.ش. در قم مقیم گردید.

برگرفته از کتاب :اثرآفرینان (جلد اول-ششم)

منابع زندگینامه :[1] تاریخ جراید (236/4)، زندگینامه ی رجال و مشاهیر (327 -317 /3)، مؤلفین کتب چاپی (556 -555 /2)، یادداشتهای قزوینی (5/8)، یادگار (س 3، ش 10، ص 13 -12).