قرن:14
جنسیت:مرد
ملیت:ایران
آیت الله شیخ محمد باقر زند کرمانی
آقا شیخ محمد باقر زندکرمانی، عالم فاضل جلیل، فقیه واعظ فرزند مرحوم حاج آقا رضا، به سال 1313ه_.ق در کرمان به دنیا آمد. نسب او به خاندان زندیه (صادق خان برادر کریم خان زند) می رسد.
معظم له اولین گامهای تحصیلی را در مکتب خانه های قدیمی کرمان برداشت و پس از چندی به محضر درس استاد بهمنیار روی آورد،تحصیل در نزد استاد بهمنیار موقعیت بسیار مساعدی جهت شکوفایی استعدادهایش را به همراه داشت. آیت الله شیخ محمد باقر زند کرمانی شش کلاس ابتدایی را در مدرسه سعادت گذراند و سپس به مدرسه شهاب وارد شد. وی ازمرحوم آقا جواد کرمانی برادر استاد بهمنیار نیز به عنوان استادی مبرزیادمی کند و تبصره و شرایع و درس فقه را نزد ایشان فرا گرفت همچنین استحضار و تکمیل ادبیات عربی و مقامات حریری را هم نزد مرحوم حاج سید محمد باقر زنوزی فراگرفت.
پس ازگذراندن این دروس، معظم له، در مدرسه انگلیسیها ثبت نام نمود تا از این طریق علاوه بر فراگیری زبان انگلیسی، علوم و فنون جدیدی که در آنجا تدریس می شد را نیز فرا گیرد. در آنجا به علوم شیمی، فیزیک، طب ، جغرافیا نیز تا حدی آشنا شد و در این دوران با مسیحیان و پیروان ادیان دیگر در این مدرسه مباحثات مذهبی برپا می کرد[1].
آیت الله زندکرمانی پس از آن جهت تکمیل علوم حوزه ای به ا صفهان مهاجرت نمود و در اصفهان از محضر بزرگانی چون آیت الله العظمی فشارکی، آیت الله سید علی نجف آبادی و آیت الله حاج میر محمد صادق مدرس خاتون آبادی استفاده نمود. ارادت وی به مرحوم آیت الله فشارکی به حدی بود که جزء خواص ایشان قرارگرفت.
آیت الله زندکرمانی سفری نیز به عتبات عالیات داشت اما ضعف بنیه و گرمای آن منطقه باعث شد تا به دستور ایت الله سید ابوالحسن اصفهانی به قم مهاجرت نماید. با عزیمت به شهرمقدس قم، به محضر درس مرجع عالیقدر جهان شیخ آیت الله حاج شیخ عبدالکریم حائری شتافت و حدود هفت سال ازمحضر درس ایشان استفاده نمود همچنین در این مدت مرحوم زند کرمانی هم درس مرحوم حضرت امام خمینی (ره) بوده است.[2]
آیت الله زند کرمانی در سفر دیگری که به عتب_ات عالیات داشت مدتی ازمحضر پ__ر فیض ع__الم ف__رزانه آیت الله شیخ حسین آلکاشف الغطا به بهره گیری علمی و اخلاقی پرداخت و ازجانب ایشان تائیدی مبنی بر حصول به مراتب والای اجتهاد دریافت نمود.
مراتب علمی و ایمانی آیت الله زند همچنین از جانب علمای بزرگ دیگری چون : آیت سیدجمال الدین گلپایگانی، آیت الله قاضی، آیت الله آقای شیخ آغا بزرگ تهرانی، آقا سید ابوالحسن شیرازی، تایید و آن بزرگان اجتهاد وی راتأیید نمودند.[3]
ایشان همچنین سفرهایی به تهران، و مشهد مقدس نمود و سرانجام مجالست با عالم ربانی آیت الله شیخ محمد حسین فشارکی را ترجیح داده ودر اصفهان رحل اقامت همیشگی افکند. و به وعظ و ارشاد در مجالس خصوصی و اقامه جماعت در مسجد جامع و تدریس در مدرسه ذوالفقار مشغول شد.پس از چند سال در یکی از اتاق های شمالی مدرسه صدر بازار، «شرایع» یا «شرح لمعه» را تدریس می نمود.
ایشان نسبت به علمای عاملین فوق العاده ارادت داشتند از جمله مرحوم حاج آقا صدر کوپایی از حکمای درجه اول اصفهان و با اینکه هیچ اسم و عنوانی نداشت آقای کرمانی نسبت به ایشان خیلی ارادت داشتند.
ایشان در طب هم ید طولایی داشت معظم له حداکثر احترام وکوچکی را درمقابل مرحوم حاج میرسید علی نجف آبادی انجام می داد درس را بسیار دقیق و تحقیقی می گفت. ابتدا متن درس رامی خواند و بعداً آنرا معنی می نمود اگر این متن شرح و یا شارحی داشت قول آن رانقل می نمود ایشان در دانش فیزیک و شیمی در سطح بالایی بود لذا در کنگره اتم شناسی از طرف مرحوم دکتر محمود حسابی دعوت شدند و سخنرانی نمودند حتی درایام ملی شدن نفت ایران جلسه ای در دانشگاه تهران با شرکت شخصیتهای ی متخصص در رشته نفت که از کشورهای مختلف به ایران آمدند تشکیل شد و از ایشان دعوت کردند و که در آن جلسه به زبان انگلیسی صحبت کردند و همه مبهوت وحیران می شوند شاید ازجمله عواملی که باعث برخوردها و احیاناً وارد کردن تهمت به این مرد بزرگ بود حسادت به ایشان یا غبطه برخی از افراد بود که می دیدند آقای زند کرمانی جامعه را به خوبی می شناسد و حال مردم را بسیار خوب درک می کند.
از جمله کسانی که درحوزه علمیه اصفهان قبل از نهضت پانزده خرداد و پس از آن به حضرت امام(ره) بسیار علاقه مند بود مرحوم آیت الله زند کرمانی بود و نظرشان در مورد حضرت امام (ره) این بود که آیت الله خمینی مردی مستعد و انسانی وارسته و به تمام معنا است شما می دانید من چندان به دیدن اشخاص نمی روم اما زیارت ایشان را باتمام وجود لازم می دانم .ایشان از اولین افرادی بودند که درمسائلی که برای حضرت امام پیش آمد اعلامیه داد ودر سال 1342 ش که امام خمینی را دستگیر کرده بودند بیانه ای داده واز امام دفاع کرده است.[4] از خدمات ایشان یکی سعی وکوشش در افتتاح مجدد درب مسجد جامع بود که در دوره پهلوی به روی نمازگزاران بسته شده بود همچنین تاسیس مرکز خیریه و بیمارستان امام حسن عسکری در اصفهان می باشد.
برخی ازآثار وتالیفات ایشان عبارت اند از: الفیوضات الامعه فی حال الکتب الاربعه، نبده فی کتاب قرب الاسناد، رفع النزاع عن البین فی الصلح المقصود منه الفرار عن الدین ، رساله اماره الولایه، که به نام نشانه های ولایت چاپ شده است،[5] رساله در فقه احکام البهار، رساله در رجال، رساله درموضوع نفت که توسط آقای موسی نجفی به ضمیمه کتاب تعامل دین و ت تجدید چاپ شده است . [6]
از جمله ویژگیهای مهم مرحوم زند کرمانی در امر تدریس تفسیر قرآن بوده که اشخاص زیادی از جمله مرحوم آیه الله سید اسماعیل هاشمی وبرادر ایشان شیخ احمد ربانی، سید ابوللفضل صفوی ریزی، شیخ نعمت الله، شیخ نصر الله صالحی و ابراهیم جواهری و افراد دیگر ازتفسیر قرآن ایشان استفاده می کردند، ایشان درمیان تفاسیر شیعه «مجمع البیان» را تدریس می کردند و تسلط کاملی برآن داشتند ومتن عربی آن رامثل یک کتاب فارسی راحت و سلیس می خواندند و معنی می کردند وی فرمودند: « درمیان تفاسیر شیعه « مجمع البیان» مورد قبول شیعه و سنی است و در عین حال جامع است»[7]
سرانجام این عالم غیور در جمادی الثانی 1389 ه_ . ق مطابق 19 شهریور سال 1348 ش در اثر بیماری در خارج از کشور فوت نمودو پیکر پاکش را با تشییع کم سابقه به تخت فولاد حمل ونزدیک تکیه زرگرها در تکیه مخصوص به خاک سپردند.
1- نیک پور، محمد: نام آوران علم و اجتهاد کرمان از قاجاریه تا پهلوی، نشر سازمان اسناد و کتابخانه ملی، 1383 ش.ص391 تا394
2- زاهد نجفی، محمد: فطرت بیدار زمان،جلد اول، نشر بشیر،1382ش، ص44 تا 45
3- نیک پور ، محمد، نام آوران علم و اجتهاد کرمان، ص395
4-زاهد نجفی، محمد: فطرت بیدار زمان، جلد اول، ص 84-129
5-نصرالهی، غلامرضا: مشاهیرتکیه زند کرمانی، ص 3
6- مهدوی، سید مصلح الدین: سیری درتاریخ تخت فولاد، نشر انجمن کتاب های اصفهان ، 1370 ،ص 177
7- زاهد نجفی ، محمد : فطرت بیدار زمان، جلد اول ، ص 84 و 99 و جواهری ، ابراهیم: علوم و عقاید، چاپخانه گیتی مقدمه
برگرفته از کتاب :گنجینه دانشمندان (جلد ششم)
بیوگرافی کامل عبدالله ابراهیم زاده (فلسفه - منطق)
بیوگرافی کامل عبدالله ابراهیم زاده (کلام، ادیان، مذاهب)
بیوگرافی کامل بیژن ابراهیمی دهکردی